ΥΓΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ & MAYBE
2 ΙΟΥΛΙΟΥ 2008
ΣΗΜΕΊΩΜΑ
Όταν πριν από λίγες μέρες η Ελένη Γκίκα μου ζήτησε να συμμετάσχω στην αποψινή εκδήλωση στον πολυχώρο της Άγκυρας, αναρωτήθηκα γιατί οι συγγραφείς αποφάσισαν αυτή την από κοινού παρουσίαση.
Διαβάζοντας αρχικά τον ‘υγρό χρόνο’ της Ελένης Γκίκα και στην συνέχεια το ‘Maybe’ του Χρήστου Παπαμιχάλη, διαπίστωσα ότι υπάρχει ένας κοινός άξονας που συνδέει τα δύο κείμενα και τα καθιστά συγγενικά τουλάχιστον από άποψη θεματολογίας.
Και στα δύο βιβλία οι συγγραφείς πραγματεύονται από τη μία την ρευστότητα, την αβεβαιότητα της ζωής, κι από την άλλη την απόλυτη, καταλυτική βεβαιότητα του θανάτου.
Στον ‘Υγρό Χρόνο’ υπάρχει αποδοχή του θανάτου και συμφιλίωση με το γεγονός που φέρνει τελικά την κάθαρση στις κεντρικές ηρωίδες. Ο θάνατος γίνεται ο αποδέκτης της απόλυτης παράδοσης, η απόδραση από το βάρος της ύπαρξης, η επιστροφή στην μήτρα, η λύτρωση.
Στο κείμενο του Παπαμιχάλη αντίθετα, ο θάνατος είναι τιμωρός. Τα νήματα που συνδέουν τα μέλη μιας οικογένειας κόβονται πρόωρα, βίαια και η κάθαρση δεν έρχεται ποτέ.
Και στα δύο βιβλία οι συγγραφείς επενδύουν στην αβεβαιότητα της μνήμης προκειμένου να ανασυνθέσουν το παρελθόν του απόντος, προκειμένου να επαναφέρουν το νεκρό. Η διαδικασία αυτή, μέσα από τον πόνο που επιφέρει, επιβεβαιώνει την δική μας παρουσία, το γεγονός ότι είμαστε ζωντανοί, είμαστε εδώ.
Η μνήμη λειτουργεί λοιπόν λυτρωτικά, όχι μόνο για τους ήρωες των βιβλίων –κάτι που είναι ιδιαίτερα έντονο στον ‘υγρό χρόνο’-, αλλά και για τους αναγνώστες. Μέσα από την απουσία του Άλλου, βιώνουμε εντονότερα την δική μας παρουσία.
Νομίζω ότι όλοι θα συμφωνήσουμε πως και οι δύο τίτλοι είναι ιδιαίτερα εύστοχοι.
Το ‘Maybe’ εκφράζει μονολεκτικά την αβεβαιότητα της ζωής και της μνήμης, όπου η μόνη σιγουριά είναι ο θάνατος που έρχεται ξανά και ξανά. Στο κείμενο του Παπαμιχάλη έχουμε τα πέντε μέλη μιας οικογένειας που επιχειρούν το καθένα από τη δική του οπτική να εκφράσει μια διαφορετική πραγματικότητα για το κοινό τους παρελθόν. Υπάρχουν μυστικά και αλήθειες που πονούν, αλήθειες που είτε οι κεντρικοί ήρωες αγνοούν είτε - όπως γίνεται συχνά στις οικογένειες - γνωρίζουν αλλά από φόβο, αδυναμία να χειριστούν και επιθυμία να διατηρήσουν το σύστημα στο οποίο ζουν ως έχει, προσποιούνται πως δε βλέπουν.
Στον ‘Υγρό Χρόνο’, στο βιβλίο αυτό με τον υπέροχο τίτλο, η συγγραφέας μιλάει για τον χρόνο του νεκρού, δηλ. τον χρόνο που δεν μετριέται πιά. Αν όμως σκεφτούμε προσεκτικά ίσως οδηγηθούμε στο συμπέρασμα ότι ο χρόνος όλων μας είναι υγρός, ρευστός. Φυσικά δεν αναφέρομαι στον χρόνο ως απόλυτο μέγεθος αλλά ως υποκειμενική εμπειρία. Μιλάω για τον προσωπικό χρόνο που ο καθένας από εμάς ξεχωριστά καλείται να μορφοποιήσει και να οριοθετήσει. Συχνά δίνουμε μορφή και οριοθετούμε τον υποκειμενικό μας χρόνο μέσω της αναφοράς στην απώλεια αγαπημένων ανθρώπων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου